Człowiek ma tę szczęśliwą zdolność do uczenia się od pierwszej sekundy swojego życia. Zaczyna bardzo szybko poznawać otaczający świat. Musi ułożyć sobie jego wizję, zrozumieć rzeczy w sposób, jaki istnieją, by móc swoją widzę poszerzać na podstawie posiadanej wiedzy. Dowiedz się jak przebiegają procesy poznawcze u dzieci.

„Bunt dwulatka” to wyrażenie kluczowe w życiu każdego rodzica. Dziecko, prócz odkrywania swojej samodzielności i wpływu na świat zewnętrzny zaczyna przejawiać umiejętność etykietowania. To czas, kiedy dziecko nazywa wszystkie przedmioty wokół siebie i wymaga, by inne osoby robiły to dla niego.

Dla zrozumienia świata postrzeganego przez dzieci należy zdać sobie sprawę z tego, że świat jest znacznie bardziej skomplikowany. Po prostu wyuczone przez nas schematy pozwoliły nam o tym zapomnieć. Najsłynniejszym badaczem perspektywy dziecka był i jest Jean Piaget. Opisywał bardzo starannie fazy poznawcze dzieci i ogólnie jego teorie są prawidłowe prócz okresu życia w jakim zachodzą. Uznaje się, że wszystkie opisane przez niego fazy występują wcześniej niż to przewidywał.

Jak dziecko poznaje świat?

Gromadzenie przez nas informacji jest procesem długim i złożonym. Wymaga przy tym dużej elastyczności i logicznego rozumowania, które pozwoli przyjmować i wykluczać informacje, które wydają nam się logicznie sprzeczne. Wg Piageta istnienie schematów pozwala nam na myślenie. Są to ramy w których się poruszamy.

„Jaki jest koń każdy widzi” 

Schematów używamy jedząc nożem i widelcem, zakładając skarpetki na prawą stronę, łącząc małpę z ssakami czy ustawiając meble pod ścianami. Aby utworzyć schematy, które są dla nas logiczne i prawdziwe używamy 2 zjawisk: asymilacji i akomodacji.
Asymilacja to dołączanie kolejnych informacji, które tworzą dany schemat np. zwierzęta mające skrzydła mogą latać, a skrzela – pływać. Akomodacja jest natomiast zdolnością do wyłączania ze schematu informacji niepsujących do niego. I pies i rybka i zwierzęta, ale nie da się ich pogłaskać w ten sam sposób. Zakup sukienki przez internet to nie to samo co w sklepie itd.

Dziecko musi poznać świat stosując właśnie takie reguły. Jedząc kanapkę może ją wziąć do ręki, ale zupy tak się już skonsumować nie da. Począwszy od niemowlęctwa przechodzi ono przez kolejne fazy rozumienia świata. Celem tego wpisu jest umniejszenie czasowej frustracji rodziców, zachowaniem dziecka, ale też pokazanie, że świat który nas otacza nie jest takim od początku.

Fazy poznawcze wczesnego dzieciństwa

Niemowlę jest w stadium sensomotorycznym. Nie rozumie do końca, co się dzieje i nie zastanawia się nad tym. Poznaje świat organoleptycznie. W tym okresie przedmioty dla dziecka istnieją tylko wtedy, gdy je widzą. Po schowaniu zabawki dziecko o nim zapomina. Po tym okresie dzieci zaczynają orientować się na cel. Płacz powoduje, że mama zaczyna mnie kołysać, za upuszczeniem zabawki podąża dźwięk itd. Dziecko ma tendencję, do powtarzania wielokrotnie jednej czynności szczególnie, gdy zauważa jakiś skutek. Jeśli rzuca po raz milionowy grzechotkę na podłogę to nie znaczy, że nie może jej utrzymać. Jest w tym cel – kolejne stadium jego poznawania świata.

Jeśli masz dziecko odpowiedz proszę na pytanie. Przyjmijmy jako „objaw” tego stadium, świadomość istnienia przedmiotu.[poll id=”2″]

W stadium przedoperacyjnym pojawiają inne ciekawostki w życiu dziecka. Wszystko widzi ze swojej perspektywy. Nie wie, że po drugiej stronie słuchawki, świat wygląda inaczej niż u niego, że patrząc na przedmiot z przodu widzi coś innego niż ty, który patrzysz w tym czasie na jego tył. Ponadto wszechobecne zabawy z misiami, lalkami, karmienie nieożywionych przedmiotów to objaw myślenia animistycznego. Dziecku wydaje się wtedy, że rzeczy i ludzie myślą i żyją. W tym też czasie to co wygląda na większe faktycznie jest większe. Wyższa szklanka zawiera więcej płynu niż niższa, bez względu jak jest szeroka, koraliki na zwiniętym sznurku są mniejsze niż rozciągniętym, cukierki na dużej powierzchni to nie te same co u mnie w pojemniczku itd. Tu więcj dobra rada dla rodziców jeśli chcą żeby dziecku wydawało się, że dostaje więcej wystarczy podawać mu to na dużej powierzchni.[poll id=”3″]

Ostatni okres wczesnego dzieciństwa (operacji konkretnych) to moment kiedy dziecko przyjmuje, że św. Mikołaj nie istnieje. Potrafi odróżnić fikcję od rzeczywistości, rzeczy możliwe od niemożliwych. Wtedy też zaczyna liczyć się szerszy kontekst rzeczywistości niż tylko 1 wymiar szklanki. Dziecko zaczyna myśleć zanim coś zrobi, powoli impulsywność przechodzi w logikę. Czasem zastanawia się co by było gdyby, a ty wzdychasz jakie ono już mąde. [poll id=”4″]Każde dziecko wchodzi w poszczególne fazy rozwoju w innym czasie. Wg Piageta działo się tak dopiero wtedy, gdy dziecko osiągało wiek 7 lat, jednak współcześnie wierzy się, że jest to wiek 3-5 lat. Tak więc wszystko zależy.

Co zrobić z tą wiedzą?

Wiedząc, że procesy poznawcze nie zależą od inteligencji dziecka, ale stadium na jakim się znajduje możesz wykorzystać to na wiele sposobów. Przede wszystkim nie musisz się irytować, gdy twoja córka nie może zrozumieć, że lalka Ala nie czuje się samotnie, jak zostawi się ją w domu. Widząc syna rzucającego kluską i przyglądającego się z zaciekawieniem co się z nią dzieje pomyśl, że on właśnie zdaje sobie sprawę z tego, co właśnie robi.

Dla pobudzenia czy też szybszego przejścia na kolejne stadium może stosować kreatywne zabawy, które będą wymagały przemyślenia procesów jakie otaczają dziecko. Pytaj ja co się jego zdaniem dzieje u babci, którą słyszy po drugiej stronie słuchawki. Co się stanie z różnymi przedmiotami jeśli wsadzimy je do herbaty?

W szczególności małe dzieci sprawdzają wszystko organoleptycznie. Nic im się nie stanie, jeśli obliżą dłoń z rozlanego soku. W końcu zrozumieją, że sok w szklance i sok na stole smakuje tak samo.

Na koniec pytanie humorystyczne, acz też świadczące o jednym ze stadium rozwoju dziecka.[poll id=”5″]

Źródła:

• Zimbaro P.G., Johnson R.L., McCann V., Psychologia, kluczowe koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010
• Cognitive development in babies and children
• Cognitive Stages for Child Development – Learning Requires Basic Cognitive Skills